سندرم کمپارتمان Compartment Syndr
تعریف: افزایش فشار در بین قسمتهای آناتومیکی عضلات و بافتها که به علت فشار و افزایش تورم بافت ها ایجاد می شود و در نتیجه باعث دژنراسیون پیشرونده ی عضلات، اختلال جریان خون، اسیبهای عصبی و نکروز بافتی می شود، شایعترین گروه های ماهیچه ای درگیر شامل چهار گروه قسمت تحتانی پا (قدامی، خلفی، سطحی، خلفی قدامی و جانیی) و سه گروه ساعد (ولار، دور سال و لایه همراه) میباشد. اسیب بافتی منجر به تورم بافتی گروه های عضلانی شده که البته در بین این گروهها دیگر فضایی جهت تورم وجود ندارد، در نتیجه انقباض عضلانی رخ میدهد، بنابراین جریان خون قطع می شود که موجب صدمه به عروق خونی، اعصاب و عضلات بین این فضای محدود می شود. در صورتی که وضعیت بدون اکسیژن بیش از ۶ ساعت طول بکشد، عملکرد آندام به صورت دائم از بین میرود.
علل و عوامل مؤثر
• تروما مثل صدمات له کننده و شکستگیها
اختلالات خونریزی دهنده (از قبیل هموفیلی)
جراحی روی عروق بزرگ
صدمات حرارتی مثل سوختگی ها یا یخ زدگی
مارگزیدگی
گچ ها یا پانسمانهای سفت و محکم
انفیلتراسیون داخل وریدی
• بی حرکتی طولانی ناشی از داروها یا مصرف زیاد الکل و یا افتادن
• ورزشی: سندرم کمپارتمان فشاری یا مزمن
علایم و نشانه ها
علایم اولیه
• درد در ناحیه کمپارتمان: افزایشی، شدید و دردی که با نارکوتیکها تسکین نمییابد. درد همراه با کشش غیرفعال علامت مشخص سندرم کمپارتمان است.
پارستزی دست یا پا: کرختی، کاهش حس در هنگام لمس یا سوزن زدن یا سوزش
رنگ پریدگی: که به علت جریان خون کاهش یافته به کمپارتمان است.
سردی: به دلیل کاهش جریان خون
تورم و قرمزی موضعی
ضعف در گروه عضلانی مبتلا
علایم تاخیری
• فقدان پیشرونده عملکرد حرکتی
فلج
• نداشتن نبض: فقدان نبض در سطوح زیر کمپارتمان
عوارض
• عفونت
• انقباضات ایسکمیک
نکروز بافتی
اختلال عملکرد عصبی - عروقی اندام ها
گانگران
ضعف عضلانی
شوک
عفونت مزمن، استئومیلیت
آمپوتاسیون نارسایی کلیه
عوارض خطرناک: ایسکمی غیرقابل برگشت
تست های تشخیصی
هر یک از پروسیجرها، هدف، احساس طبیعی احتمالی و مراقبت های قبل و بعد از پروسیجر را شرح دهید.
فشار کمپارتمان: با استفاده از روش های مختلف اندازه گیری میگردد، از قبیل ایجاد یک برش کوچک، قرار دادن فتیله و یا کاتتر یا سوراخ بزرگ که داخل کمپارتمان قرار میگیرد و به ترانس دیوسر پرشده از سالین وصل میگردد.
آرتریوگرام و ونوگرام: جهت رد کردن انسداد یا صدمه عروقی
سونوگرافی داپلر: جهت کمک به حذف تشخیص های مختلف
MRI: نشان دادن آسیب عضلات
شاخص مچ پایی - بازویی
تست های خونی: شمارش کامل گلبولها (CBC)، زمان پروترومبین (PT) و کراتین کیناز
درمان
طبی
درمان
برداشتن پانسمانی: برداشتن گچ یا باز کردن دریچه برای کاهش تورم
از گچ خلفی و یا اسپیلنت برای بی حرکتی منطقه ی شکستگی درگیر استفاده می شود.
اندام ها تا سطح قلب بالا آورده شوند.
احتیاط: اندام ها نباید سرد شود یا بالاتر از سطح قلب قرار گیرند، زیرا این عامل موجب کاهش جریان خون به نواحی درگیر می شود.
مانیتورینگ مداوم فشار فاشیال، به طور طبیعی بین صفر تا mmHg ۳۰ است. فشار پایدار بالای mmHg ۳۰ می تواند موجب صدمه ی عروق خونی، اعصاب و عضلات شود.
ه داروها
ضددردها: معمولا مقادیر بیشتر از حد طبیعی نارکوتیک ها برای کنترل درد مورد نیاز است.
آنیت بیوتیک ها
جراحی
فاشیوتومی: برش جراحی فاشیا در تمام حلول درگیری کمپارتمان برای کاهش فشار و تورم است. قبل از پروسیجر، توضیح دهید که کنترل علایم پیش رونده ی آسیب عصبی - عروقی لازم است و بعد از چند روز برش جراحی بسته خواهد شد یا یک گرافت پوستی در صورت لزوم انجام خواهد شد. ه
ترمیم شریان های پاره شده از طریق جراحی؛ در آسیبهای شریانی
• آمپوتاسیون: برای موارد نکروز شدید بافتی یا عفونت
مراقبت در منزل
اطلاعات عمومی
ه آموزش های کتبی و شفاهی به بیمار و مراقبت دهنده بدهید و برای آنها نام و شماره تلفن پزشک یا پرستار را فراهم کنید تا در صورت بروز هرگونه سؤال تماس بگیرند.
ه بیماری را توصیف کرده و علتها و عوامل مؤثر در ایجاد آن را توضیح دهید.
علایم هشدار دهنده
علایم و شکایات دال بر عود سندرم را که باید به پزشک و پرستار گزارش شود را مرور کنید.
درد رو به افزایش
• کرختی، سوزن سوزن شدن
فلج
تغییر در رنگ: رنگپریدگی، قرمزی، سیانوز
سردی
آموزش های ویژه
اگر فاشیوتومی انجام شده:
هشدار: علایم عفونت که باید سریعاً به پزشک و یا پرستار گزارش شوند را مرور
کنید، شامل: افزایش درجه حرارت، افزایش درد، بوی بد زخم.
توضیح دهید که استعداد بالقوه جهت ابتلا به عفونت وجود دارد.
تکنیک صحیح مراقبت از زخم محل جراحی و پروسیجر تعویض پانسمان به روش آسپتیک را به بیمار آموزش دهید. در مورد چگونگی دور ریختن پانسمان های آلوده توضیحات لازم را بدهید.
به بیمار جهت مشاهده ی روزانه ی زخم جهت کنترل کردن افزایش ترشحات اموزش دهید
اگر جراحی روی عروق برای ترمیم عروق خونی انجام شده:
علایم تغییرات عروقی که نیاز به توجه دارد را مرور کنید، شامل:
رنگ پریدگی
سیانوز
فقدان نبض
کاهش و یا فقدان پرشدگی مویرگی (هنگامی که انتهاها فشار داده شود، ابتدا سفید می شود و بعد از ۴ تا ۶ ثانیه رنگ صورتی برمیگردد).
داروها
به هدف، مقدار، زمان و روش مصرف هر یک از داروهای تجویز شده و عوارض جانبی را که باید به پزشک یا پرستار گزارش شود، توضیح دهید.
فعالیت
• در مورد ضرورت استراحت و بالا نگه داشتن اندام بعد از عمل توضیح دهید.
• استفاده از وسایل کمکی جهت حرکت و راه رفتن مطابق دستور پزشک را یادآوری کنید.
توضیح دهید که انجام جراحی مرحله دوم و فاشیوتومی نیز ممکن است نیاز باشد.
مراقبت از افراد مسن
• مطمئن شوید که بیمار و خانواده او میدانند که ممکن است به دنبال شکستگی و یا آتل گذاری و یا گچ گیری در افراد مسن، سندرم کمپارتمان رخ میدهد.
در مورد اهمیت بررسی درد در اندام مبتلا به دنبال فلکسیون غیرفعال و کرخت شدن سرپنجه و انگشتان صحبت کنید.
مراقبت روانی - اجتماعی
• نگرانی های بیمار در مورد تصویر ذهنی و احتمال از دست دادن اندام یا تغییر عملکرد و ظاهر عضو مبتلا را بررسی کنید.
• در مورد مکانیسم های تطابقی که جهت بیمار در بحرانهای قبلی انجام شده است، صحبت کنید.
مراقبتهای پیگیری
* بر اهمیت ویزیت های منظم پیگیری تأکید کنید و مطمئن شوید که بیمار نام و شماره تلفن های ضروری را دارد.
