کاتتریزاسیون قلبی (Cardiac Gatheterization
تعریف: یک پروسیجر تهاجمی است که شامل قرار دادن یک کاتتر رادیو اپک در داخل شریان یا ورید محیطی و هدایت آن به سمت قلب است. کاتتریزاسیون برای مشاهده اناتومی و فیزیولوژی حفره های قلب (دهلیزها و بطن ها) و نیز دریچه ها، عروق بزرگ و شریان های کرونر استفاده می شود.
اندیکانسیون ها
- برای ارزیابی عضلات قلب و عملکرد دریچه های قلب
- برای اندازه گیری فشار سمت چپ و راست قلب و آئورت
- برای ارزیابی شریان های کرونر
- برای تشخیص ناهنجاری های دریچه ای (نارسایی و تنگی)
- برای تشخیص انومالی های مادرزادی قلب
- برای به دست آوردن بیوپسی از داخل میوکارد برای ارزیابی پس زدن پیوند قلبی
- استفاده در پروسیجرهای درمانی و تشخیصی: مطالعات الکتروقیزیولوژیک، مانیتورینگ همودینامیک پروسیجرهای تسکینی جهت عیوب مادرزادی قلب و مداخلات انجام شده در عروق کرونر از طریق پوست
عوارض جانبی
- آریتمی بطنی و دهلیزی
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب
- تهوع، استفراغ
- هیوتانسیون
- خونریزی از محل کاتترگذاری، هماتوم (در پشت پرده ی صفاق یا در اطراف قلب)
- حمله قلبی
- عوارض عروقی (انسداد، فیستول شریانی - وریدی، انوریسم کاذب)
- ترومبوز (درد) در محل کاتترگذاری
- عفونت
- پرفوراسیون قلب
- ایسکمی میوکارد
- نارسایی کلیه
- تامپوناد قلبی
- مرگ
عوارض خطرناک: ایسکمی و یا انفارکتوس میوکارد
پروسینجر
پروسیجر با استفاده از یک کاتتر قابل انعطاف رادیوپک انجام می شود. ممکن است شامل یکی با همه موارد زیر باشد:
- کاتتریزاسیون طرف راست: برای ارزیابی عملکرد سمت راست قلب که شامل فشار و برونده قلبی است انجام می شود. این تکنیک همچنین برای مانیتورینگا همودینامیک مداوم در بستر بیمار استفاده می شود. کاتتر از راه پوست و از طریق بازو (ورید داخل آرنج)، گردن (ورید ژوگولر داخلی یا ساب کلاوین) و یا پا (ورید فمورال) گذاشته می شود. سپس کاتتر به طرف حفره های سمت راست قلب و شریان ریوی هدایت می شود.
- کاتتریزاسیون طرف چپ: برای ارزیابی عملکرد و فشار سمت چپ قلب و ائورت انجام می شود و اطلاعاتی را در مورد عملکرد عضلات و دریچه میترال و ائورت می تواند برای ما فراهم کند. کاتترگذاری معمولا از راه پوست از طریق یک شریان در بازو (براکیال یا رادیال) یا پا (فمورال) انجام می شود. کاتتر به طرف ائورت سپس به بطن چپ از طریق دریچه آئورت هدایت می شود
- آنژیوگرافی: در طی کاتتریزاسیون قلب انجام می شود. آنژیوگرافی شامل تزریق ماده حاجب به وسیله کاتتر قلبی است که از طریق فیلم یا عکس های پی درپی که به صورت انتخابی مشاهده میشوند، وضعیت عروق کرونر و یا حفره های قلب مورد بررسی قرار میگیرند (آنژیوگرافی عروق کرونر)،
- روش عکسبرداری: سینی آنژیوگرافی [1] نامیده میشود. یک تکنیک که عکس های متحرکی را از تصاویر فلوئوروسکوپی ایجاد می کند، تحت عنوان DICOM [2] ذخیره می شود.
- ونتریکولوگرافی بطن چپ یا راست: حجم حفره های قلب و ضخامت دیواره ها و نیز حرکت
دیواره ها و انقباضات غیرطبیعی و برگشت دریچه های دهلیزی بطنی را نشان میدهد.
آموزشهای قبل از پروسیجر
- میزان آگاهی بیمار از پروسیجر و فواید و خطرات آن را ارزیابی کنید و بیمار را به پرسیدن سؤالات و بیان ترس و اضطرابش تشویق کنید. در مورد نیاز به رضایت نامه کتبی جهت پروسیجر با بیمار صحبت کنید.
مروری بر مراقبت های قبل از پروسیجر
- ابتدا بررسی کنید که آیا بیمار به موادی مانند ید، صدف و یا ماده ی حاجب حساسیت دارد.
- توضیح دهید که پروسیجر در مراکز سرپایی انجام می شود و بیمار برای ۶ تا ۱۲ ساعت قبل از پروسیجر مجاز به مصرف مایعات و غذا نیست.
- بیمار را آگاه کنید که باید از مصرف داروهای روتین مطابق دستور مستقیم پزشک خودداری کند.
- توضیح دهید که پوست محل کاتترگذاری باید شیو شود و تمیز گردد.
- به بیمار توضیح دهید که سداتیوهای ملایم ممکن است قبل از پروسیجر به او داده شود.
- پروسیجر را برای بیمار توصیف کنید:
- بیمار به یک اتاق مخصوص برده شده و روی تخت جراحی خوابانده میشود.
- بسته به نوع کاتتریزاسیون پروسیجر ۱ تا ۳ ساعت طول میکشد.
- محل انتخابی برای کاتترگذاری دوباره تمیز و ضدعفونی می شود و حوله های استریل در اطراف محل پهن می شوند.
- بیحس کنندههای موغسعی داخل محل انتخاب شده (کشاله ی ران، داخل بازوی راست و یا سمت راست گردن) تزریق میشود،
- یک کاتتر گذاشته می شود و در داخل ورید یا نشریان به سمت حفرههای قلب حرکت داده می شود. هنگامی که کاتتر به محل مورد نظر رسید، پزشک یک ماده حاجب را از طریق کاتتر تزریق می کند.
- بیمار را مطلع کنید که جهت انجام پروسیجر باید طاقباز بخوابد.
- احساسی های احتمالی (شامل: تپش قلب به گرمی، احساس هیجان، تهوع، درد سینه در حین تزریق ماده حاجیب) که ممکن است در طی پروسیجر تجربه شود را مرور کنید. به بیمار اطمینان دهید که این حس ها به سرعت از بین خواهد رفت. بیمار را آموزش دهید که طبق دستور سرفه کند و یا عمیق نفس بکشد،
مروری بر مراقیت های بعد از پروسیجر
- توضیح دهید که بعد از پروسیجر کاتتر خارج می شود و یک پانسمان فشاری برای کنترل خونریزی روی ناحیه گذاشته می شود. محل باید ابتدا از نظر خونریزی کنترل شود. اگر ازمایشات خون بیمار افزایش PTT و CT فعال شده را نشان میدهد، بیمار در معرض خطر خونریزی است و کاتتر باید تا زمان طبیعی شدن تست های خونی در مبتلا باقی بماند. اگر پروسیجر به دلایل تشخیصی انجام می شود، بیمار به یک اتاق ریکاوری منتقل می شود. اگر پروسیجر برای هدف های درمانی انجام می شود، بیمار به واخل مراقبت های ویژه منتقل می شود.
- در مورد احساس هایی (مثل ناراختی در محل کاتترگذاری اختمال درد پشت به علت خوابیدن روی تخت عمل به ملت ۱ تا ۳ ساعت) که ممکن است وجود داشته باشد، صحبت کنید.
- به بیمار توضیح دهید که باید به طور موقت در تخت بماند و سرش به میزان ۳۰-۲۰ درجه بالا باشد.
- بر اهمیت راست نگه داشتن اندام ها و بی حرکت کردن آنها در طی چندین ساعت بعد از پروسیجر تأکید کنید.
- بیمار را آگاه کنید که علایم حیاتی و نبضهای محیطی او هر ۱۵ دقیقه برای ساعت اول چک خواهد شد و سپس به مرور کاهش خواهد یافت.
- به بیمار گفته شود که مایعات و رژیم غذایی را بعد از بازگشت از اتاق ریکاوری آغاز کند. مصرف مایعات (وریدی، یا از راه دهان) برای دفع ماده حاجب جهت جلوگیری از نارسایی کلیوی ضروری میباشد.
مراقبت در منزل
اطلاعات عمومی
- آموزشهای کتبی و شفاهی به بیمار و مراقبت دهنده بدهید و برای آنها نام و شماره تلفن پزشک یا پرستار را فراهم کنید تا در جسورت بروز هر گونه سؤال تماس بگیرند.
- نحوه ی انجام پروسیجر را مرور کرده و به سؤالات بیمار پاسخ دهید.
مراقبت از زخم محل برشی جراحی
- به بیمار جهت مراقبت از محل ورود کانتر اموزش دهید.
- بیمار را آگاه کنید که در محل کاتتریزاسیون میزان کمی کبودی ممکن است رخ دهد.
علایم هشدار دهنده
هشدار: علایم و شکایاتی را که باید به پزشک و یا پر ستار گزارش شود، مرور کنید.
- تورم، درد، خونریزی در محل ورود کاتتر
- درد قفسه ی سینه
- درجه حرارت بالا
فعالیت
- بیمار ممکن است تمامی فعالیتها را ظرف مدت یک هفته از سر بگیرد، مگر این که پزشک دستور دیگری داده باشد. دوش گرفتن ممکن است ظرف ۴۸ ساعت یا طبق دستور پزشک انجام شود. از فعالیتهای شدید مثل دویدن، دوچرخه سواری، بلند کردن اجسام سنگین برای ۵ تا۷ روز بعد از پروسیجر باید اجتناب شود.
مراقبت از افراد مسن
در مورد افراد مسن، بیمار و مراقبین او باید بدانند که:
- در افراد مسن خطر پروسیجر افزایش مییابد.
- زنان مسن دارای شیوع بیشتری از نظر هماتوم کشاله ی ران هستند.
مراقبت های پیگیری
- بر اهمیت ویزیتهای منظم و پیگیر تأکید کنید و مطمئن شوید که بیمار نام و شماره تلفن های ضروری را دارد.
بیمار جهت مراقبت های پیگیری، باید لیست داروهای مصرفی را همراه داشته با
[2] . Digital Imaging and Communication in Medicine
